"Жалпы иш" коомдук фондунун «Парламенттик шайлоо 2020 - КР ЖК шайлоолорго узак мөөнөттүү байкоо жүргүзүүнүн негизинде түзүлгөн биринчи алдын-ала отчету» брифингде тартууланды.
"Жалпы иш" коомдук фондунун көз карандысыз байкоочулары биометрикалык каттоодон өткөн шайлоочулардын жаңы шайлоо дареги боюнча (форма №2) добуш берүүгө арыздарынын көптүгүнө тынчсызданып жатышат. Бул тууралуу Фонддун "Парламенттик шайлоо 2020 - КР ЖК шайлоолорго узак мөөнөттүү байкоо жүргүзүүнүн негизинде түзүлгөн биринчи алдын-ала отчетунда айтылган. Жалпысынан, "Жалпы иш" коомдук фондунун узак мөөнөттүү байкоочулары шайлоо өнөктүгү тынч өткөнүн, бирок зордук-зомбулуктун башталышы, административдик ресурстардын колдонулушу, паракорчулук жана форма №2 боюнча массалык каттоолор менен коштолгон окуялар менен бузулгандыгын айтышат.
Байкоочулардын айтымында, кыска убакыттын ичинде шайлоо босогосунан өтүү үчүн айрым саясий партиялар шайлоочуларды системалуу ташууну уюштурушту, бул саясий партиялар үчүн мүмкүнчүлүктөрдүн теңсиздигин күчөтүп, шайлоо тутумуна болгон ишенимди төмөндөтүп жатат. 27-сентябрга карата берилген арыздардын саны 496 239. Арыздардын санынын мындай көбөйүшүнө эмне себеп болгону белгисиз. "Жалпы келишим" коомдук фонду буга чейин бул маселени иликтөө өтүнүчү менен укук коргоо органдарына кайрылган.
Алдын-ала отчетко ылайык, пандемия (COVID 19) шайлоого даярдануу процессине олуттуу өзгөртүүлөрдү киргизди, бул БШКнын уюштурулушуна жана шайлоого даярдыктын жалпы жүрүшүнө таасирин тийгизди жана бардык катышуучулар жаңы жагдайларга көнүүгө аргысыз болду.
Шайлоо мыйзамдарына токтолсок, “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кенешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык мыйзам бир катар тармактарда жарандардын шайлоо укуктарын жакшыраак коргоого мүмкүндүк берди. Бирок, ашыкча процедуралык жөнгө салуудан улам, шайлоо укуктарынын айрым ченемдерин коргоо экинчи планга сүрүлүп ташталды, мисалы, коомдук байкоочулардын укуктары, шайлоо босогосунун өлчөмү жана күрөө, үгүт иштерине байланыштуу маселелер.
Мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлер, ошондой эле мамлекеттик жана муниципалдык уюмдардын жетекчилери тарабынан административдик ресурстарды кыянаттык менен пайдалангандыгы үчүн жоопкерчиликти караган Жоруктар жонундо кодексине акыркы өзгөртүүлөрдү киргизүү менен байланышкан оң тенденциялар бар экендигин белгилей кетүү керек. Ошондой эле, Бузуулар жөнүндө кодексине өзгөртүүлөр киргизилип, анда шайлоочунун материалдык сыйлык алуу үчүн жоопкерчилиги каралды.
Коомдук фонд, коммерциялык эмес уюм катары, шайлоо өнөктүгү башталгандан бери, өз алдынча жана өзүнүн өкүлдөрү аркылуу республиканын аймактык шайлоо комиссияларына шайлоо мыйзамдарынын бузулгандыгы жөнүндө 20дан ашуун арыздарды жана билдирүүлөрдү жазды жана берди, алардын кароосунан кийин УШКнын айрым мүчөлөрүнө эскертүү берилди.
Бул Отчет 2020-жылдын 24-августунан 25-сентябрына чейинки мезгилди камтып, төмөнкүдөй негизги бөлүктөрдү камтыйт: шайлоону уюштуруу, шайлоо мыйзамдарын укуктук талдоо, талапкерлерди көрсөтүү жана каттоо; шайлоочулар жөнүндө маалымат жана шайлоо алдындагы үгүт; арыздар жана билдирүүлөр. Толук отчет www.commoncause.kg сайтында жайгаштырылган.
